Jak skutecznie leczyć bakteryjne zapalenie gardła? Porady i wskazówki

Przyczyny silnego bólu gardła i stanu zapalnego

Większość przypadków zapalenia gardła, bo blisko 85% u dzieci i 90-95% u dorosłych, ma podłoże wirusowe, wywoływane najczęściej przez rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy Epsteina-Barr, Coxsackie, herpes simplex oraz wirusy grypy i paragrypy. Bakteryjne zapalenia gardła są natomiast zazwyczaj wywoływane przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A (PBHA), głównie Streptococcus pyogenes. Szacuje się, że zakażenie paciorkowcowe gardła występuje u 15% dzieci w wieku szkolnym i 4-10% dorosłych pacjentów. [1,2]

Objawy zapalenia gardła o podłożu bakteryjnym

Bakteryjne zapalenie gardła, a zwłaszcza angina paciorkowcowa, może wywołać szereg charakterystycznych objawów, takich jak [2]:

• wysoka gorączka;

• silny ból gardła, który pojawia się nagle i może utrudniać przełykanie;

• obrzęk i nalot włóknikowy na migdałkach – biały lub szarawy wysięk, wyraźnie odgraniczony;

• powiększone, tkliwe węzły chłonne szyjne przednie – często po obu stronach;

• nudności, wymioty, bóle brzucha – częste zwłaszcza u dzieci. 

Rzadszą chorobą o podłożu bakteryjnym jest płonica (szkarlatyna). Wywołują ją również paciorkowce grupy A, a objawy mogą obejmować żywoczerwone gardło, „truskawkowy język” (najpierw biały nalot, potem intensywnie czerwony) oraz wysypkę drobnoplamistą [2].

Infekcja bakteryjna gardła – diagnostyka anginy

Diagnostyka zapalenia gardła polega przede wszystkim na rozpoznaniu objawów klinicznych. Ważne jest odróżnienie zakażeń bakteryjnych od wirusowych – umożliwia to zastosowanie właściwych metod terapeutycznych. Do oceny prawdopodobieństwa wystąpienia bakteryjnej etiologii zapalenia gardła powszechnie używa się skali Centora w modyfikacji McIsaaca [3].

Zakażenie wirusowe czy bakteryjne? Skala Centora/McIsaaca

Skala Centora/McIsaaca jest narzędziem powszechnie używanym w codziennej praktyce do oceny prawdopodobieństwa wystąpienia bakteryjnej etiologii zapalenia gardła, w szczególności zakażenia paciorkowcowego (PBHA). Uwzględnia objawy kliniczne oraz wiek pacjenta, przyznając za każdą cechę określoną liczbę punktów. Interpretacja ich sumy pozwala dobrać odpowiednie postępowanie terapeutyczne [3].

Wymaz z gardła i szybkie testy na bakterie

Złotym standardem diagnostyki bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych jest posiew wymazu z gardła i migdałków. Do wykrycia Streptococcus pyogenes służą również szybkie testy antygenowe [3].

Bakteryjne zapalenie gardła – leczenie

Właściwa diagnostyka, pozwalająca na różnicowanie etiologii bakteryjnej i wirusowej, pozwala lekarzowi na podjęcie decyzji o sposobach leczenia objawowego oraz konieczności włączenia antybiotyków.

Leczenie antybiotykami

W przypadku bakteryjnej etiologii zapalenia gardła antybiotykiem pierwszego rzutu jest fenoksymetylopenicylina. Terapia trwa 10 dni, a lek należy przyjmować regularnie – co 8 lub 12 godzin, zależnie od preparatu – ponieważ jego skuteczność zależy od czasu utrzymywania się odpowiedniego stężenia we krwi. Alternatywnie lekarz może zaordynować cefalosporynę I generacji lub amoksycylinę. W przypadku reakcji uczuleniowych na te antybiotyki, zalecane jest leczenie makrolidami, jednak powinno ono być poprzedzone wykonaniem antybiogramu [3].

Leczenie objawowe infekcji gardła

W przypadku bakteryjnego zapalenia gardła leczenie objawowe ma na celu przede wszystkim złagodzenie bólu, obniżenie gorączki i zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie gardła.

W celu złagodzenia bólu gardła i gorączki najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. paracetamol lub ibuprofen. Oba te leki można podawać naprzemiennie, jeśli jeden z nich nie przynosi wystarczającej ulgi. Pomocne są również preparaty działające miejscowo – dostępne w formie tabletek do ssania, aerozoli lub płukanek. Zawarte w nich substancje mogą mieć różne działanie: przeciwzapalne (jak flurbiprofen czy benzydamina), znieczulające (np. lidokaina, benzokaina, mentol, heksylorezorcynol), a także odkażające (np. chlorchinaldol czy chlorheksydyna). Te ostatnie pomagają w zwalczaniu drobnoustrojów odpowiedzialnych za infekcję [3].

Domowe sposoby na ból gardła

W ramach domowego leczenia warto sięgać po proste, a jednocześnie skuteczne metody, takie jak płukanie gardła roztworem soli kuchennej czy inhalacje z wykorzystaniem izotonicznego roztworu soli fizjologicznej.

Podczas choroby warto też pamiętać o oszczędzającym trybie życia – ograniczeniu wysiłku fizycznego, odpoczynku i nawadnianiu organizmu [3]. 

Artykuł na zlecenie marki Chlorchinaldin

Źródła:

[1] Gowin, E., & Horst-Sikorska, W. Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku–czy to możliwe? Treatment of pharyngitis without antibiotics–is this possible?.

[2] Kalicki, B., Milart, J., Wachnicka‑Bąk, A., Placzyńska, M., & Jung, A. (2012). Ból gardła–kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 8(2), 107-110.

[3] Fal, A. M., Babicki, M., & Brożek-Mądry, E. (2021). Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ. Lekarz POZ, 7(5).